یوکاریوت‌ها دارای ساختارهای پیچیده‌تری نسبت به پروکاریوت‌ها هستند و دارای اندامک‌های متعددی می‌باشند که هر یک وظیفه‌های خاص خود را در سلول دارند. در ادامه، اجزای اصلی سلول‌های یوکاریوتی و عملکردهای آنها را معرفی می‌کنم:
- هسته (Nucleus):
- وظیفه: هسته مرکز کنترل سلول است و حاوی ماده ژنتیکی (DNA) می‌باشد که اطلاعات لازم برای رشد و تکثیر سلول را فراهم می‌کند. هسته با غشای هسته‌ای احاطه شده است.
- غشای هسته‌ای (Nuclear membrane):
- وظیفه: هسته را از سیتوپلاسم جدا کرده و انتقال مواد به داخل و خارج از هسته را تنظیم می‌کند.
- نوکلئول (Nucleolus):
- وظیفه: تولید ریبوزوم‌ها را بر عهده دارد که برای ساخت پروتئین‌ها حیاتی هستند.
- ریبوزوم‌ها (Ribosomes):
- وظیفه: سنتز پروتئین‌ها. ریبوزوم‌ها می‌توانند آزادانه در سیتوپلاسم باشند یا به شبکه آندوپلاسمی متصل شوند.
- شبکه آندوپلاسمی زبر (Rough Endoplasmic Reticulum):
- وظیفه: حاوی ریبوزوم‌هاست و در سنتز و تغییرات پس از ترجمه پروتئین‌ها نقش دارد.
- شبکه آندوپلاسمی صاف (Smooth Endoplasmic Reticulum):
- وظیفه: در سنتز لیپیدها، سم‌زدایی مواد شیمیایی و متابولیسم کربوهیدرات‌ها نقش دارد.
- دستگاه گلژی (Golgi Apparatus):
- وظیفه: پردازش، بسته‌بندی و توزیع پروتئین‌ها و لیپیدها به نقاط مختلف سلول یا خارج از سلول.
- میتوکندری (Mitochondria):
- وظیفه: تولید انرژی سلول به شکل ATP از طریق فرآیند تنفس سلولی.
- لیزوزوم‌ها (Lysosomes):
- وظیفه: هضم و تجزیه مواد زاید و اجزای سلولی کهنه و بی‌استفاده از طریق آنزیم‌های هیدرولیتیک.
- واکوئل‌ها (Vacuoles):
- وظیفه: ذخیره آب، مواد غذایی و مواد زاید. در سلول‌های گیاهی، واکوئل بزرگ مرکزی به حفظ ساختار سلول کمک می‌کند.
- پراکسیزوم‌ها (Peroxisomes):
- وظیفه: تجزیه اسیدهای چرب و سم‌زدایی از مواد مضر مانند پراکسید هیدروژن.
- غشای سلولی (Plasma membrane):
- وظیفه: مرزی نیمه‌تراوا که تبادل مواد بین سلول و محیط بیرونی را تنظیم می‌کند و نقش حفاظتی دارد.
- سیتوپلاسم (Cytoplasm):
- وظیفه: ژل مایع داخل سلول که تمامی اندامک‌ها را در خود جای داده و محل واکنش‌های متابولیکی است.
- اسکلت سلولی (Cytoskeleton):
- وظیفه: به سلول شکل و ساختار می‌دهد و نقش مهمی در حرکت و جابجایی اندامک‌ها و مواد داخل سلول دارد. اجزای اصلی اسکلت سلولی شامل میکروتوبول‌ها، میکروفیلامنت‌ها و فیلامنت‌های حد واسط می‌باشند.
- کلروپلاست‌ها (Chloroplasts) (مخصوص سلول‌های گیاهی):
- وظیفه: انجام فتوسنتز و تولید انرژی از نور خورشید.
- دیواره سلولی (Cell wall) (مخصوص سلول‌های گیاهی):
- وظیفه: حفاظت از سلول و حفظ شکل سلولی. این دیواره از سلولز ساخته شده و در گیاهان و برخی پروتیست‌ها وجود دارد.
این اجزا هر یک وظایف خاص خود را دارند که به هماهنگی فعالیت‌های متابولیکی و زنده ماندن سلول کمک می‌کنند.